Wereldwijde gevolgen aanhoudende oorlog in Oekraïne

20 maart 2022 - 12:02u

Het ziet er steeds meer naar uit dat het een langdurige oorlog kan worden in de  Oekraïne. Daarmee kunnen de gevolgen voor de wereldwijde economie steeds groter worden. 

De gerenommeerde econoom Mohamed El-Erian, economisch adviseur bij Allianz, noemt het in een opinieartikel op Project Syndicate van vitaal belang dat tijdig actie ondernomen wordt om de economische risico's die het conflict op langere termijn met zich meebrengt, te beperken.

De wereld heeft bewezen de uitdaging aan te kunnen in de nasleep van WO II. Dat zal opnieuw nodig zijn wanneer de vrede in Oekraïne en Europa terugkeert. El-Erian ziet een aantal gevolgen van het conflict, direct in Oekraïne en Rusland, een economische terugslag elders, gevolgschade voor de wereldeconomie en systematische ontwrichting.

1. Krimp economie Rusland en Oekraïne

Vanzelfsprekend worden de Oekraïense en Russische economieën het hardst getroffen. De economische activiteit in Oekraïne zal dit jaar waarschijnlijk met meer dan een derde krimpen. Dat verergert de humanitaire crisis nog meer. Maar ook de Russische economie krimpt naar verwachting met een derde als gevolg van de ongekend strenge sancties. Met name de bevriezing van de valutareserves van de centrale bank en de uitsluiting van bepaalde Russische banken van SWIFT raken de economie hard. Daar bovenop komen nog de sancties van bedrijven die de schade verergeren. Rusland wordt geconfronteerd met ernstige deviezenbeperkingen, tekorten aan goederen, een instortende roebel en oplopende betalingsachterstanden. 

Zelfs als de oorlog morgen zou eindigen, duurt het jaren voordat deze economieën zich herstellen. Hoe langer de oorlog voortduurt, hoe groter de schade. In Oekraïne is de infrastructuur zwaar getroffen. Het land kan rekenen op massale externe steun voor een wederopbouw. Maar dat proces zal tijd kosten. Rusland zal het juist zeer moeilijk hebben om de economische, financiële en institutionele banden met het Westen te herstellen. Dit zal het economische herstel van het immense land belemmeren.

2. Economische tegenwind in het Westen

Maar de economische gevolgen blijven niet beperkt blijven tot die beide landen. In het Westen is de stagflatoire tegenwind al voelbaar. De bestaande inflatoire druk wordt versterkt door de sterk stijgende grondstoffenprijzen. Verstoorde toeleveringsketens en handelsroutes zullen de groei waarschijnlijk verder onder druk zetten. De omvang van deze schade verschilt per land. Daar zal beleid op moeten worden ingezet, anders leidt het tot een lagere groei, een grotere ongelijkheid en prestatieverschillen tussen de landen.

El-Erian schat in dat de VS het waarschijnlijk beter zullen doen dan Europa, dat mogelijk in een recessie zal belanden. De Amerikaanse economie is veerkrachtiger, al heeft de Fed minder bewegingsruimte doordat deze te laat op de inflatie reageerde. Verder moet men in de VS en Europa rekenen op meer marktvolatiliteit. Met name banken en energiebedrijven zullen hard worden getroffen.

3. China zaagt aan stoelpoten Westerse dominantie

Tot slot wijst El-Erian op de impact van het conflict op het wereldtoneel. Op korte termijn heeft het Westen zijn dominantie bevestigd in het internationale systeem. Maar op langere termijn zal China zijn pogingen intensiveren om een alternatief systeem op te bouwen.

4. Voedselrellen mogelijk

Ook elders in de wereld zullen de economische en financiële verschillen toenemen. Sommige producenten van grondstoffen zullen van de hogere exportprijzen profiteren. Maar een groter aantal landen krijgt te maken met tegenwind in handel, migratiestromen, een sterkere dollar en minder vraag in de wereldeconomie. Landen die veel grondstoffen importeren krijgen te kampen met forse prijsstijgingen. Mogelijk leidt dat tot meer schuldherstructureringen. El-Erian waarschuwt zelfs voor voedselrellen in de zwakste economieën, tenzij beleidsmakers tijdig ingrijpen.

Grondstoffen

Ook Fidelity International wijst op de ontwrichting van de aanvoer van grondstoffen waarbij de aandacht vooral naar olie en gas gaat. Maar de schaarste in aluminium, nikkel en andere industriële grondstoffen kan net zo nijpend worden, stelt Fidelity.

Zo was de aluminiumvoorraad al krap vóór de crisis. Rusland tekent met aluminiumproducent Rusal voor 6% van de globale aluminium-output, schrijft grondstoffenspecialist Koen Lauwers op IEX.nl. "Europa en Azië zijn de voornaamste afnemers van Russisch aluminium. Onder meer de handelsdivisie van Glencore koopt aluminium bij Rusal."

Niet meer te krijgen

En nikkel, een metaal dat cruciaal is in de transitie naar elektrisch rijden, is extreem duur geworden. Voor sommige goederen is het probleem niet eens meer dat ze zo duur zijn, maar dat ze überhaupt niet meer te krijgen zijn. Maakbedrijven kunnen daardoor behoorlijk in de problemen komen. 

Door de sancties die aan Rusland opgelegd zijn, is het voor veel Westerse bedrijven behoorlijk lastig zakendoen. De VS deed afgelopen week al Russische olie in de ban en ook het Verenigd Koninkrijk gaat de Russische olie-importen uitfaseren. Maar het Europese vasteland is zwaar afhankelijk van het gas uit het Oosten en kan niet zo hoog van de toren blazen.