Grijze zwanen
18 oktober 2016 - 09:30u
De beurzen blijven maar aanmodderen. Het getuigt niet bepaald van vertrouwen onder beleggers, om hogere prijzen te betalen. Steeds vaker hoor ik dat "we ons mogen opmaken voor een herhaling van 2008".
Alhoewel deze crash inmiddels acht jaar geleden is, staat de crisis nog bij de meeste investeerders vers in het geheugen. Vooral, omdat ze er tot op vandaag nog steeds directe of indirecte gevolgen van voelen. De wereld is veranderd, en dan druk ik me nog voorzichtig uit.
Nu de koersen zwalpen, borrelen de negatieve gedachten over 2008 weer op. Een logische reactie, want zo werkt de menselijke psyche. De kans dat een feitelijke herhaling daadwerkelijk zal plaatsvinden is echter erg klein. De geschiedenis herhaalt zich nooit exact, op een dergelijke korte tijdspanne.
Zwarte zwaan
Bovendien waren de omstandigheden in (de aanloop naar) 2008 compleet anders. De economie draaide goed, inflatie – of deflatie – was geen probleem. De huizenmarkt ging bijzonder hard, maar hier zag niemand een probleem.
De markt was compleet verrast toen de bubbel in de vastgoedmarkt doorprikt werd. Beleggers werden op het verkeerde been gezet. Deze ontwikkeling wordt in de financiële kringen ook wel een zwarte zwaan genoemd. Het zijn problemen die plots ontstaan, terwijl niemand er oog voor had.
Achteraf kunt u natuurlijk stellen dat het vastgoedprobleem overduidelijk aanwezig was, maar zo zag niemand het destijds. Bovendien deed iedereen er vrolijk aan mee. Dit is de typische omschrijving van een bubbel: de deelnemers hebben geen flauw idee.
Grijze zwanen
Het verrassingseffect van een zwarte zwaan is daarom des te groter. Vandaag lijkt het mij veel moeilijker om een zwarte zwaan tegen het lijf te lopen. Beleggers lopen op de punten van hun tenen en zijn uiterst waakzaam over de status van het financiële systeem.
De minste afwijking wordt meteen in alle geuren en kleuren besproken in nieuwsberichten, columns of blogs. Niemand ontsnapt er nog aan. Ook dat is de nalatenschap van de crisis van 2008. Beleggers willen zoiets niet nog eens meemaken.
Terecht natuurlijk, maar het maakt anderzijds een herhaling van 2008 quasi onmogelijk. Een zwarte zwaan kan je nooit helemaal uitsluiten, maar ik denk dat in deze marktomstandigheden het ras met uitsterven bedreigd is. Wat ik vooral vandaag zie zijn grijze zwanen, de lichtere variant.
Echte problemen?
Hiermee bedoel ik dat beleggers op de hoogte zijn van de problemen, maar de ernst van de situatie niet goed kunnen inschatten. Bij het ene probleem tillen ze er mogelijk te zwaar aan, terwijl over een ander probleem te licht wordt heen gegaan.
Het probleem wat ik hiermee zie is dat grijze zwanen blijkbaar in grote getalen aanwezig zijn, waardoor het steeds moeilijker inschatten wordt wat een echt probleem kan worden. Ik noem wat van deze grijzen zwanen van dit ogenblik op.
De wereldeconomie zakt steeds dieper weg. De opkomende markten koelen af, terwijl de Westerse tegenhangers moeite hebben om zelfs met groei aan te klampen. Voeg daarbij de omzetterugval en winstrecessie van de belangrijkste bedrijven, en u heeft voldoende onderdelen om een beurscorrectie in gang te zetten.
De geopolitieke omgeving is al enige tijd verzeild geraakt in een ingewikkeld web. Er zijn diverse problemen in het Midden-Oosten, de spanningen tussen Rusland en het Westen flakkeren terug op, er zijn soms verhitte discussies tussen de Aziatische grootmachten China en Japan, de verhoudingen tussen Amerika en Europa lopen soms stroef, …
De wereldpolitiek is er niet bepaald simpel door geworden, wat kan leiden tot excessieve uitspattingen die kunnen uitmonden in oorlog.
De problemen in het Midden-Oosten zijn in vele gevallen te herleiden tot een energieprobleem. De prijs van olie is de speelbal geworden van de grootste partijen op het veld. De recente forse prijscorrectie heeft de verhoudingen flink door elkaar geschud, met alle (nieuwe) spanningen van dien.
Bovendien traden enkele nieuwe spelers door tot het strijdtoneel, waaronder Irak, Iran maar ook de Verenigde Staten. U snapt meteen dat dit voor de nodige onrust kan gaan zorgen, indien de prijsschokken bij olie aanhouden.
Met de uitslag van de Brexit en nog wat andere anti-Europese referenda, wankelt het politieke midden. De Europese politiek wordt op z’n kop gezet, en mogelijk krijgen we een vergelijkbare verrassing te zien in de Verenigde Staten als Trump de volgende president wordt.
Er heerst een grote mate van onvrede onder de bevolking, die heersende politieke orde hiervoor aanduiden als de boeman. Dit kan grote gevolgen krijgen voor naties en continenten, indien de bevolking een duidelijke afwijkende mening doordrukt. En dat kan weer grote gevolgen krijgen op de financiële markten.
Goede inschatting?
Het zijn nog maar enkele problematische ontwikkelingen, die op de voet worden gevolgd, vooral door beleggers. Dit maakt dat de impact ervan in bepaalde mate reeds verrekend zit in de koersen, maar ik twijfel of de volledige impact door de grote mate van problemen wel goed wordt ingeschat.
Ik denk dat de massa wat met te veel zaken tegelijk bezig is om een probleem goed te kunnen inschatten, en dus te verrekenen in de koersen. Vandaar dat de markten al geruime tijd zijwaarts bewegen, zonder uitgesproken bewegingen omhoog, of naar beneden.
We zitten in een soort vacuüm op de beurs, en niemand weet echt goed hoe we eruit moeten komen. De grijze zwanen vormen een potentieel gevaar, temeer omdat niemand echt goed de hoogte van een probleem kan inschatten. Anderzijds, door de hoeveelheid alerte beleggers lijkt een herhaling van 2008 quasi uitgesloten.
Uitbraak naar boven
De markt gijzelt zichzelf, en voorlopig zie ik de uitweg niet zo goed. Ik vermoed dat de uitbraak naar boven gaat komen, maar ik durf dit niet met absolute zekerheid te stellen.
Daarom blijf ik beleggers adviseren om te beleggen in de markten, maar eveneens een buffer achter de hand te houden in de vorm van een riante cashpositie. Zo heeft u blootstelling aan de bovenkant, maar kunt u tevens profiteren van koopjes bij correcties.
Nico Pantelis is gediplomeerd beleggingsadviseur. Hij is de oprichter van Slim Beleggen, een gespecialiseerde advieswebsite in de Benelux. Vóór Slim Beleggen was hij werkzaam als financieel analist bij Inside Beleggen en Trends/Cash. Hierna was hij actief als commodity specialist bij KBC Bolero en equity analyst bij KBC Securities. Twitter: @SlimBeleggen.