Eurobonds en Brexit

22 juni 2016 - 11:15u

Vorige week schreef ik over de monetaire dictatuur in de EU. Het ECB-beleid is politiek van aard geworden en er is geen enkele (tegen)macht om dat te corrigeren. Eén van de reacties onder mijn column was de vraag hoe ik nu tegen de uitgifte van eurobonds aankijk.

Eurobonds zouden eveneens door een onafhankelijk Europees instituut worden uitgegeven. Dat kan dan, net als het ECB-beleid, ontsporen zonder dat ingrijpen mogelijk is. De vraag is begrijpelijk omdat ik een aantal keer zeer positief heb geschreven over de mogelijkheid van de uitgifte van obligaties op naam van alle EU-landen gezamenlijk.

Waarom pleitte ik voor de uitgifte van eurobonds? Momenteel maken negentien landen deel uit van het eurogebied. Elk van de landen geeft afzonderlijk obligaties uit ter financiering van zijn tekorten.

Monetair experiment

Duitsland zet de benchmark en leent tegen de laagste rente. Andere landen, met een minder solide financieel beleid, betalen meer rente. Dat is op zichzelf niet verkeerd. De markt kan door het vragen van een hogere rente, sturend optreden en hervormingen afdwingen in de landen die er een financiële puinhoop van maken.

De praktijk werkt echter anders. Het monetaire experiment, wat de euro feitelijk nog steeds is, duldt geen faillissement van landen in het eurogebied. Griekenland is mogelijk een uitzondering, maar nog een paar andere landen in het Griekse rijtje en de euro houdt op te bestaan.

Dat is precies de reden waarom de ECB met onorthodox beleid de obligaties van met name zwakke eurolanden opkoopt. Ten koste van alles moet een faillissement van een euroland worden voorkomen.

Prima oplossing

In feite komt het er op neer dat de markt het verschil in rendement tussen zwakke en sterke eurolanden incasseert, terwijl de EU de kosten draagt voor het overeind houden van met name de zuidelijke lidstaten. De uitgifte van eurobonds kan dit probleem oplossen.

Als de noordelijk lidstaten, deels via de ECB, nu toch ook al de zuidelijke soliditeit garanderen, kunnen zij beter zelf de risicopremie op obligaties incasseren dan dat de markt dat doet. Immers de markt loopt geen risico, want het eurosysteem wordt toch wel overeind gehouden, whatever it takes.

Bij de uitgifte van euro-obligaties zal de rente tenderen naar de lage Duitse rente. Mogelijk dat door de deelname van de zwakke eurolanden enig opwaartse druk op de eurobondrente zal plaatsvinden. Maar dat wordt geheel of gedeeltelijk gecompenseerd door de enorme liquiditeit van deze obligaties.

Maar zelfs als de rente op eurobonds duidelijk hoger uitvalt dan de lage Duitse rente, zullen de sterke eurolanden toch aan dit systeem verdienen. Als tweede element van de eurobonduitgifte wordt namelijk een intern verrekeningsysteem opgezet. 

Kredietrisicopremie

Landen met een hoog financieringstekort en met een hoge staatsschuld betalen een kredietrisicopremie aan de financieel gezonde landen. Het grote voordeel is dat zo de landen die de euro garanderen, en daarmee een risico lopen, de premie incasseren die nu de markt toevalt.

Als u gelooft in de euro, en voorstander bent van de monetaire unie, is de uitgifte van eurobonds niet meer dan logisch en heeft het alleen maar voordelen. Het onafhankelijke instituut dat deze obligaties zou moeten uitgeven, hoeft zeker niet dezelfde onafhankelijke positie te krijgen als de ECB.

Ik zie daarom niet dat een dergelijke instituut onverantwoord beleid zou gaan voeren, zonder dat ingrijpen mogelijk is. Toch ben ik niet meer zo'n enthousiast voorstander van de eurobondgedachte. Dat heeft meer te maken met mijn oordeel over de het hele europroject.

Toenemende onrust

Ik ben daar theoretisch nog steeds een groot voorstander van en zie in een goed werkend eurosysteem veel voordelen. Eén daarvan was de gedachte dat in het eurogebied de zwakke landen zich als vanzelf zouden aanpassen aan de sterke landen.

In plaats van de problemen weg defleren met het verzwakken van de eigen munt, waar de efficiënte noordelijke bedrijven veel last van hadden, was deze truc nu niet meer mogelijk. Maar helaas, in plaats van, desnoods mokkend, tot aanpassingen te komen, wordt de politieke onrust en onvrede in de zuidelijke Europese landen alleen maar groter.

En niet alleen in de zwakke landen die de hervormingen politiek niet kunnen opbrengen, maar ook in de rijke landen, waar het gevoel bestaat dat de EU ons handenvol geld kost. Een van de hoofddoelstellingen van de Europese Unie was letterlijk de vrede te bewaren in Europa.

Welke kant?

Maar het lijkt er op dat de huidige Unie daar weinig aan bijdraagt, om het voorzichtig te stellen. Dus alvorens eurobonds in te voeren moet eerst duidelijk worden welke kant de eurozone opgaat.

• Kiezen we voor een meer economische unie en laten we de politieke onderwerpen weer meer aan de afzonderlijke lidstaten over?
• Of moeten we concluderen dat de unie in het huidige tijdsgewricht niet meer de juiste optie is, ons verlies nemen en het project ontmantelen.

Ik kies vooralsnog voor de eerste optie. Hervormingen kunnen beter met de Britten bij als buiten de unie. Ik hoop dan ook dat onze westerburen morgen tot een positieve uitslag komen en besluiten dat zij deel uitblijven maken van een (hervormde) Unie.